Znormalizowane warunki zlecania i wykonawstwa robόt budowlanych

utworzone przez | 16. sierpnia 2001 | Prawo budowlane

(Verdingungsordnung für Bauleistungen)

Znormalizowane warunki zlecania i wykonawstwa robόt budowlanych, część B, to ogólne warunki umów, które znajdują zastosowanie, jeśli strony ustalą to w umowie. Jeżeli stosowne ustalenie znajdzie się w umowie stron, VOB znajduje zastosowanie w całości. Oznacza to, że strony nie są uprawnione do zmiany lub częściowego wyłączania zastosowania postanowień Znormalizowanych warunkόw zlecania i wykonawstwa robόt budowlanych. Dopuszczalna jest jedynie zmiana przepisόw VOB, gdy sam VOB to przewiduje lub gdy są to zmiany o znikomym znaczeniu. VOB dzieli się na trzy części, część A zawiera regulacje dotyczące procesu otrzymywania zlecenia przez zleceniobiorcę, część B określa zasady wykonania otrzymanego zlecenia a część C techniczne warunki umόw o roboty budowlane. Poniżej omόwione zostały zagadnienia związane z częścią B.

1. Ustalenie wysokości wynagrodzenia za roboty budowlane 

a. Jak obliczane jest wynagrodzenie?
Ustalone przez strony umowy wynagrodzenie obejmuje zasadniczo jedynie te świadczenia, ktόre zostały umownie ustalone oraz świadczenia wynikające z technicznych warunkόw umowy o roboty budowlane.

Wynagrodzenie jest obliczane na podstawie umownie ustalonych cen jednostkowych oraz faktycznie wykonanych świadczeń, jeżeli umowa stron nie przewiduje innego sposobu rozliczeń (np. ryczałtowe, płaca godzinowa, na podstawie kosztόw własnych).

b. Jak rozliczane są rόżnice pomiędzy ustaloną ilością świadczeń objętych cenami jednostkowymi a ilością faktycznie wykonanych świadczeń?
Jeżeli rόżnica między ilością świadczeń ustalonych w umowie, objętych ceną jednostkową i świadczeń wykonanych przez zleceniobiorcę nie jest większa niż 10%, to obowiązuje nadal cena jednostkowa ustalona w umowie. Jeżeli jednak rόżnica ta przekracza 10% , należy na żądanie zleceniobiorcy lub zleceniodawcy ustalić na nowo wysokość wynagrodzenia , z uwzględnieniem kosztόw zaoszczędzonych lub przekraczających wcześniejsze kalkulacje stron. Powyższe reguły znajdują zastosowanie jedynie w przypadku gdy ustalono sposόb rozliczenia na podstawie umownie ustalonych cen jednostkowych.

c. Jakie ma skutki dokonanie zmian w projekcie budowlanym przez zleceniodawcę?
W wypadku nastąpienia zmian w projekcie budowlanym lub gdy przez zarządzenia zleceniodawcy zmianie ulegnie zakres świadczeń ustalonych w umowie, będących podstawą ustalenia cen, należy ustalić na nowo wynagrodzenie, z uwzględnieniem poniesionych lub nieponiesionych kosztόw.

d. Jak rozliczane są dodatkowe świadczenia?
Jeżeli zleceniodawca żąda dodatkowego świadczenia, ktόre nie zostało przewidziane w umowie, zleceniobiorca ma roszczenie o dodatkowe wynagrodzenie. Jest on jednak zobowiązany do zgłoszenia swego roszczenia zleceniodawcy przed wykonaniem świadczenia. Wynagrodzenie kształtuje się w takim wypadku na podstawie i w związku z wcześniejszymi ustaleniami umownymi.

e. Jakie ma skutki wykonanie świadczenia umownego przez zleceniodawcę?
Jeżeli ustalone w umowie świadczenia, ktόre miał wykonać zleceniobiorca, zostaną wykonane przez zleceniodawcę, znajduje zastosowanie § 8 Nr. 1 Abs. 2 VOB, jeśli strony nie ustaliły nic innego. Według tego przepisu zleceniobiorcy przysługuje zasadniczo ustalone w umowie wynagrodzenie. Jednak jeśli pewne świadczenia zleceniobiorcy zostaną wykonane przez zleceniodawcę, to zleceniobiorca ma obowiązek odliczenia nieponiesionych kosztόw przy ostatecznym rozliczeniu stron.

f. Jakie skutki ma ustalenie w wyżej wymienionych wypadkach wynagrodzenia zryczałtowanego?
Jeżeli zostało ustalone wynagrodzenie zryczałtowane, to zasadniczo pozostaje ono niezmienione, gdyż zleceniobiorca zobowiązał się do wykonania świadczenia za określoną cenę i bez znaczenia pozostaje fakt, jakie przy tym poniósł nakłady. W przypadku jednak gdy dokonane świadczenia rόżnią się na tyle istotnie od ustalonych w umowie, że nie można żądać wykonania ich w ramach wynagrodzenia zryczałtowanego, można żądać ustalenia wynagrodzenia na nowo z uwzględnieniem poniesionych lub nieponiesionych kosztόw.

g. Czy można żądać wynagrodzenia za świadczenia dokonane bez zlecenia i jakie są tego skutki?
Za świadczenia dokonane bez zlecenia lub stanowiące samowolne odejście od umowy nie przysługuje wynagrodzenie. Zleceniobiorca jest zobowiązany do usunięcia ich na żądanie zleceniodawcy. Jeśli tego nie zrobi, zleceniodawca może je usunąć na koszt zleceniobiorcy. Zleceniobiorca odpowiada również za szkody, ktόre w takim wypadku poniósł zleceniodawca. Jeśli jednak zleceniodawca zatwierdził dokonane świadczenia lub gdy świadczenie takie było konieczne dla wypełnienia postanowień umownych, odpowiadało domniemanej woli zleceniodawcy i zostało mu niezwłocznie zgłoszone, zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie. Przepisy VOB nie naruszają przepisόw BGB (§ 607 i n.) o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

h. Kto pokrywa koszty dodatkowych projektόw, rysunkόw, opisόw itp.?
Jeśli zleceniodawca wymaga dodatkowych projektόw, rysunkόw, opisόw lub innych dokumentόw nie przewidzianych w umowie lub w technicznych warunkach umowy o roboty budowlane, będą one sporządzone na jego koszt.

i. Jakim regułom podlega wynagrodzenie na podstawie płacy godzinowej?
Wynagrodzenie na podstawie płacy godzinowej musi być jednoznacznie ustalone przed rozpoczęciem prac. Ustalenie płacy godzinowej jako sposobu rozliczeń nie zawsze jest rozwiązaniem korzystnym, gdyż w niektόrych przypadkach może prowadzić do ustawowo zabronionego przeciążenia pracownikόw.

2. Rozliczenie 

a. Jakie obowiązki ma zleceniobiorca przy rozliczeniu?
Zleceniobiorca ma obowiązek przedstawienia ostatecznego rachunku, zachowując taką kolejność pozycji, jaka była na wykazie robόt budowlanych, tak aby wymiar dokonanych świadczeń był sprawdzalny. Ma on rόwnież obowiązek używania zawartych w umowie określeń. Zobowiązany jest także do dołączenia wszelkich projektόw i obliczeń niezbędnych do ustalenia zakresu dokonanego świadczenia. Wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy muszą być na rachunku w szczegόlny sposόb wyszczególnione.

b. Jak dokonuje się rozliczenia?
Rozliczenie i określenie zakresu wykonanych świadczeń powinno być dokonane wspólnie przez obie strony. Należy rόwnież uwzględnić techniczne warunki umowy o roboty budowlane, dotyczące rozliczeń stron.
Jeśli strony nie ustaliły tego w inny sposόb, końcowy rachunek powinien być dostarczony:

gdy termin wykonania zlecenia nie jest dłuższy niż 3 miesiące – najpόźniej 12 dni roboczych po wykonaniu zlecenia
gdy termin wykonania zlecenia jest dłuższy niż 3 miesiące, to każde 3 kolejne miesiące terminu wykonania zlecenia przedłużają termin przedstawienia rachunku o 6 dni roboczych.

Jeżeli rachunek dostarczony przez zleceniobiorcę nie będzie weryfikowalny zleceniodawca może sam sporządzić rachunek na koszt zleceniobiorcy.

3. Zapłata

a. Jakie są zasady płatności ratalnych?
Gdy świadczenia umowne zostały w części wykonane oraz zleceniobiorca kontynuuje wykonywanie pozostałych świadczeń umownych, zleceniodawca może dokonać na wniosek zleceniobiorcy płatności ratalnej za wykonane świadczenia. Płatności ratalne muszą być uiszczone w możliwie najkrótszych odstępach czasu w wysokości wartości każdego dokonanego na podstawie umowy świadczenia. Do kwot tych należy doliczyć podatek obrotowy, chyba że podatek ten jest już wliczony w ceny świadczeń zawarte w umowie. Płatności ratalne są wymagalne w ciągu 18 dni od otrzymania odpowiedniego, sprawdzalnego rozliczenia. Są one płatne rόwnież bez względu na ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą lub rękojmię zleceniobiorcy. Nie stanowią one odbioru części świadczenia przez zleceniodawcę.

b. Na jakich zasadach wypłacane są zaliczki?
Wypłacenie zaliczki może być ustalone przy lub po zawarciu umowy. Jeśli wypłacenie zaliczki ustalono po zawarciu umowy, zleceniodawca może żądać za nią odpowiedniego zabezpieczenia. Jest ona oprocentowana w wysokości 1% ponad refinansową linię kredytową Europejskiego Banku Centralnego na pokrycie nadzwyczajnych potrzeb płynnościowych (Spitzenrefinanzierungsfazilität der Europäischen Zentralbank). Zaliczka ulega zaliczeniu na poczet świadczenia, którego dotyczyła.

c. Jak należy dokonać ostatecznej zapłaty i jakie zarzuty można podnieść?
Ostatecznej zapłaty należy dokonać najpóźniej 2 miesiące po otrzymaniu ostatecznego rozliczenia, po uprzednim sprawdzeniu rachunku. Sprawdzenie rachunku powinno się odbyć jak najszybciej. Jeśli się opóźni, ponieważ zleceniodawca kwestionuje część pozycji, należy zapłacić pozycje niezakwestionowane jako płatność ratalną.

Przyjęcie ostatecznej zapłaty bez zastrzeżeń przez zleceniobiorcę wyklucza jego późniejsze roszczenia z umowy o roboty budowlane, jeżeli został on pisemnie poinformowany o ostatecznej zapłacie i wykluczeniu późniejszych roszczeń w razie braku sprzeciwu.

Za ostateczną zapłatę uznaje się rόwnież pisemne oświadczenie zleceniodawcy w ktόrym odmawia on dalszych płatności ze względu na płatności dokonane wcześniej.

Nieuregulowane roszczenia powstałe wcześniej, ktόre nie zostały powtórnie zastrzeżone przez zleceniobiorcę, są wykluczone. Zastrzeżenie to dotyczy roszczeń, ktόre nie zostały przedstawione na ostatecznym rachunku lub takich, ktόre się wprawdzie tam znajdują, ale zostały podniesione wobec zleceniobiorcy już wcześniej.

Zastrzeżenia co do ostatecznego rachunku należy zgłosić najpóźniej 24 dni robocze po otrzymaniu ostatecznego rozliczenia. Zastrzeżenie jest nieważne, jeśli w ciągu następnych 24 dni roboczych nie zostanie potwierdzone poprzez przedstawienie odpowiednich zaświadczeń lub rachunków.

Można rόwnież przyjąć wykonane części świadczenia i dokonać ostatecznej zapłaty za tą część świadczenia, niezależnie od pozostałej, jeszcze nie wykonanej części świadczenia. Zasadniczo zleceniobiorca nie może żądać zapłaty części wynagrodzenia. Jeśli jednak w umowie ustalono przyjmowanie wykonanych części świadczenia, to zleceniobiorca może się domagać częściowej zapłaty.

Wszelkich płatności należy dokonywać jak najszybciej. Wcześniej nie uzgodnione potrącenia na skontach są niedopuszczalne.

d. Jakie są uprawnienia zleceniobiorcy w razie popadnięcia zleceniodawcy w zwłokę?
Jeśli zleceniodawca nie zapłaci w określonym terminie, zleceniobiorca może mu wyznaczyć następny termin. Jeśli zleceniodawca nie dokona zapłaty rόwnież w tym terminie, zleceniobiorca może żądać odsetek w wysokości 5% ponad refinansową linię kredytową Europejskiego Banku Centralnego na pokrycie nadzwyczajnych potrzeb płynnościowych (Spitzenrefinanzierungsfazilität der Europäischen Zentralbank), chyba że udowodni, iż w wyniku zwłoki zleceniodawcy poniόsł wyższe straty. Ponadto ma prawo zaprzestać robόt do czasu zapłaty.

e. Jakie uprawnienia ma zleceniodawca wobec wierzycieli zleceniobiorcy?
Zleceniodawca jest uprawniony do zapłaty na rzecz wierzycieli zleceniobiorcy do czasu ostatecznej zapłaty na rzecz zleceniobiorcy. Roszczenia wierzycieli muszą jednak dotyczyć ustalonych w umowie zleceniodawcy i zleceniobiorcy świadczeń i zleceniobiorca musiał popaść w zwłokę z płatnościami. Zleceniobiorca jest zobowiązany do określenia na wezwanie zleceniodawcy, ktόre z roszczeń swoich wierzycieli uznaje i w jakim zakresie. Jeśli nie określi tego w wyznaczonym terminie wszystkie roszczenia uznane będą za potwierdzone.

4. Rękojmia (§ 13 VOB) 

a. Odpowiedzialność zleceniobiorcy z tytułu rękojmi
(§ 13 nr 1 VOB) Zleceniobiorca odpowiada z tytułu rękojmi za to, że wykonane przez niego świadczenie

w momencie odbioru ma umownie zagwarantowane własności,
zastało wykonane z uwzględnieniem i odpowiada ogólnie uznanym regułom techniki budowlanej,
nie zawiera wad, ktόre zmniejszałyby wartość lub użyteczność albo uniemożliwiały zwykłe lub przewidziane w umowie korzystanie z rzeczy.

(§ 13 nr 2 VOB) W przypadku świadczeń wykonanych na podstawie próbki lub wzoru uważa się własności próbki lub wzoru za zagwarantowane, o ile odstępstwa od nich nie są uznawane w zwyczajowym obrocie prawnym i handlowym za nie mające znaczenia. Zasada ta znajduje zastosowanie rόwnież dla próbek i wzorów ktόre zostały uznane jako takie po zawarciu umowy.

(§ 13 nr 3 VOB) Jeśli powstała wada wynikła z:

opisu świadczenia dostarczonego przez zleceniodawcę lub wyznaczone przez niego osoby,
zarządzenia zleceniodawcy,
wad materiałόw lub części budowlanych dostarczonych przez zleceniodawcę,
wadliwie wykonanego świadczenia poprzedzającego świadczenie zleceniobiorcy przez innego przedsiębiorcę; oba świadczenia muszą być wykonane na tym samym obiekcie i pierwsze świadczenie musi stanowić podstawę do wykonania drugiego, to zleceniobiorca jest zwolniony od odpowiedzialności za te wady, chyba że zaniechał obowiązku powiadomienia zleceniobiorcy o podejrzeniu wystąpienia wady na podstawie § 4 nr 3 VOB. Artykuł ten nakłada na zleceniobiorcę obowiązek niezwłocznego pisemnego powiadomienia zleceniodawcy o swoich uwagach i obawach dotyczących wykonania świadczenia, jakości dostarczonych materiałόw lub części vbudowlanych, jakości świadczeń wykonanych przez innych przedsiębiorców, oraz ewentualnych grożących niebezpieczeństw w wyżej wymienionych wypadkach.

b. Przedawnienie roszczeń z tytułu rękojmi
(§ 13 nr 4 VOB) Jeśli nie ustalono w umowie po jakim czasie roszczenia z tytułu rękojmi się przedawniają, to wynosi on dla budowli i wad elementόw drewnianych dwa lata, dla robόt na działce budowlanej i części urządzeń grzewczych mających bezpośredni kontakt z ogniem rok.
Dla urządzeń mechanicznych, elektrycznych i elektrotechnicznych lub ich części, których konserwacja ma znaczenie dla ich funkcjonalności oraz bezpieczeństwa ich obsługi, roszczenia z tytułu rękojmi przedawniają się po upływie roku, jeśli zleceniodawca nie zdecydował się powierzyć zleceniobiorcy konserwacji tych urządzeń na okres trwania rękojmi.
Termin po upływie którego roszczenia z tytułu rękojmi ulegają przedawnieni rozpoczyna bieg dopiero po przyjęciu całego świadczenia, jednak gdy świadczenie przyjmowano w częściach termin ten dla każdej z części rozpoczyna się z chwilą jej przyjęcia.

c. Usunięcie wad
(§ 13 nr 5 VOB) Zleceniobiorca jest zobowiązany usunąć na własny koszt wszelkie wady, ktόre pojawią się podczas trwania rękojmi i są związane z niezgodnym z umową wykonaniem świadczenia, jeśli zleceniodawca będzie tego żądał na piśmie. Usunięcie wad odbywa się na koszt zleceniobiorcy. Roszczenie o usunięcie reklamowanych wad przedawnia się według terminόw podanych wyżej (§ 13 nr 4 VOB). Terminy te liczy się od dnia dojścia do zleceniobiorcy pisemnego żądania usunięcia wad. Przedawnienie nie może jednak nastąpić przed upływem umownie ustalonego przez strony terminu.

Jeśli zleceniobiorca nie usunie wad w stosownym, wyznaczonym przez zleceniodawcę terminie zleceniodawca może usunąć wady na koszt zleceniobiorcy.

(§ 13 nr 6 VOB) Jeśli usunięcie wad jest niemożliwe lub zleceniobiorca odmawia usunięcia wad, gdyż wiązałoby się z nadmiernie wysokimi nakładami z jego strony, zleceniodawca może żądać zmniejszenia wynagrodzenia (§ 634 ust. 4, § 472 BGB). Zleceniodawca może rόwnież w wyjątkowych wypadkach żądać zmniejszenia wynagrodzenia, gdy od zleceniobiorcy z rόżnych względόw nie można oczekiwać usunięcia wady.

(§ 13 nr 7 VOB) Jeśli istotnie naruszająca użyteczność wada powstała z winy zleceniobiorcy lub jego pomocnika to zleceniobiorca jest rόwnież zobowiązany do naprawienia szkόd, ktόre przez tę wadę powstały na innych obiektach budowlanych. Jeżeli ta wada spowoduje rόwnież inne szkody to zleceniobiorca jest zobowiązany do ich naprawienia, gdy:

wada powstała w wyniku umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa,
wada powstała w wyniku nie przestrzegania ogόlnie uznanych zasad techniki budowlanej,
wadą jest brak umownie zagwarantowanej własności,
zleceniobiorca posiada ubezpieczenie od obowiązku odpowiedzialności cywilnej, lub powinien takie ubezpieczenie posiadać.

5.Kształtowanie umόw cywilnoprawnych 

Dobrze skonstruowana umowa to taka, ktόrej postanowienia zapobiegają przyszłym konfliktom oraz zabezpieczają pozycje prawne stron w przyszłości. Nasze doradztwo obejmuje konstruowanie takich właśnie umόw, włącznie z kształtowaniem ogόlnych warunkόw umόw.